XPS a styropian – różnice w izolacji fundamentów i elewacji

Materiał termoizolacyjny zawsze powinien być optymalnie dopasowany do warunków środowiskowych, a także wymagań użytkowo-konstrukcyjnych przegrody. Fundamenty są narażone na podwyższoną wilgotność i obciążenia mechaniczne, podczas gdy elewacje potrzebują optymalnej przyczepności warstw, a także dobrej stabilności wymiarowej i efektywnej kontroli dyfuzji pary wodnej. Do najczęściej stosowanych rozwiązań należą polistyren ekstrudowany XPS i polistyren ekspandowany EPS, czyli styropian. Oba materiały spełniają różne funkcje , co wynika z odmiennych parametrów parametrów, mikrostruktury czy reakcji na oddziaływania środowiskowe. 

Parametry strukturalne i zastosowanie

XPS jest materiałem wytwarzanym metodą ekstruzji, który cechuje się strukturą zamknięto-komórkową o niskiej nasiąkliwości, wysokiej oporności dyfuzyjnej pary wodnej oraz optymalnej wytrzymałości na ściskanie w odkształceniu. W praktyce oznacza to jego dobrą odporność na zawilgocenie, a także możliwość zachowania deklarowanego współczynnika przewodzenia ciepła w środowiskach nasyconych wilgocią. Styropian  EPS cechuje się natomiast porowatą strukturą otwartą, co znacząco ułatwia dyfuzję pary oraz poprawia bilans cieplno-wilgotnościowy w nadziemnych przegrodach. Materiał ten zapewnia jednak ograniczoną skuteczność w strefach, które mają stały kontakt z wodą. 

Obciążenia i wymagania fundamentów

Fundamenty podlegają cyklicznemu zawilgoceniu oraz zamrażaniu i rozmrażaniu, a także miejscowym obciążeniom. W warunkach takich kluczowe znaczenie mają odpowiednie parametry nasiąkliwości, odporność na dyfuzję kapilarną oraz długotrwała wytrzymałość na ściskanie. Ze względu na zamkniętą budowę komórek, XPS może znacząco ograniczyć migrację wody w strukturze materiału oraz zredukować degradację właściwości izolacyjnych nawet przy długotrwałym parciu gruntu. Niska ściśliwość sprawia, że materiał ten umożliwia zachowanie grubej warstwy i ciągłości izolacji cieplnej na styku z hydroizolacją. EPS jest wystarczająco efektywny w warunkach suchych, ale w przypadku fundamentów wymaga dodatkowego zabezpieczenia przeciwwilgociowego oraz ochrony mechanicznej. Jego nasiąkliwość jest zwiększona, co osłabia bilans cieplny płyty fundamentowej czy ścian piwnic. Parametry materiału muszą być przez to odpowiednio dobrane do oczekiwanych mostków cieplnych i oddziaływań gruntowych. 

Kompatybilność z elewacją

W przypadku przegród nadziemnych, istotne znaczenie ma efektywna kontrola przepływu pary wodnej i zgodność mechaniczna izolacji z warstwami zapraw klejących czy zbrojących. EPS cechuje się wyższym współczynnikiem przepuszczalności pary wodnej, co korzystnie wpływa na bilans wilgoci w nowoczesnych systemach ociepleń. Warunkiem jest jednak zastosowanie odpowiedniego tynku cienkowarstwowego oraz warstwy zbrojącej. Do zalet tego materiału na fasadzie należy stabilność wymiarowa w różnych warunkach termicznych, a także łatwość wykonywania faktur i nacięć na powierzchni. XPS jest bardzo odporny na wodę, jednak większe znaczenie opór dyfuzyjny. W układach elewacyjnych powinien być stosowany selektywnie, np. w najbardziej narażonych strefach cokołowych i obszarach wymagających połączenia ochrony termicznej i hydrofobowej. 

Integracja z warstwami wykończeniowymi

O efektywności izolacji na elewacji w dużej mierze decyduje jej przyczepność, a także prawidłowa geometria płyt oraz jednorodność podłoża. Powłoki tynkarskie mogą różnie oddziaływać na XPS i EPS, co wynika z ich dyfuzji oraz energii powierzchniowej. W systemie przegrody należy przez to wziąć pod uwagę również wewnętrzne warstwy wykończeniowe, takie jak chociażby tynk gipsowy. W praktyce nie stanowią one składnika systemu, jednak mają wpływ na bilans wilgoci po stronie wewnętrznej. W strefie przyziemia i cokołu rekomenduje się stosowanie materiałów nisko nasiąkliwych i zarazem bardzo odpornych mechanicznie, co przemawia za wyborem XPS. Na wyższych partiach można jednak wykorzystać EPS, głównie z uwagi na dyfuzyjność i przewagę ekonomiczną. Niezależnie od wyboru, istotne znaczenie ma utrzymanie ciągłości izolacji w strefach o złożonej geometrii, zapewnienie właściwych dylatacji oraz skorygowanie wszelkich odchyleń. W ten sposób można ograniczyć naprężenia termiczne i ryzyko powstawania rys. 

Uwzględnienie wymagań przegrody

Wybór między XPS a EPS powinien uwzględniać szereg wymagań wilgotnościowych, pożarowych czy akustycznych. W układach projektowanych z myślą o niepalności i efektywnym tłumieniu dźwięków, dobrym rozwiązaniem może być wełna elewacyjna lub opcjonalnie wata do ocieplenia. Materiały te zwiększają klasę reakcji na ogień, a także poprawiają izolacyjność akustyczną. Warto jednak pamiętać, aby wszystkie detale były dobrze skoordynowane z systemem mocowań.